PHÉP GIẢNG TÁM NGÀY
Ngày thứ sáu
THẦY THUỐC CẢ
Khi đã nói ra sự sâu nhiệm một Đức Chúa trời ba ngôi, và sự Đức Chúa trời ra đời, nói vậy cho người ta tin, vì chưng hai sự ấy quá trên trí mọi loài Đức Chúa trời hóa ra, bây giờ ta phải suy bằng sức ta vì sao Đức Con thật Đức Chúa trời, cũng là Đức Chúa trời vậy, mà lấy tính người buộc lại chặt chừng ấy, cho đến làm một ngôi cùng, mà thất Đức Chúa trời chẳng có ai thấy được, cũng chẳng hay chết, mà làm người, thiên hạ thấy được, và lại hay chết.
Có ba sự tai vạ bởi tội tổ tông ta truyền cho, mà làm hại loài người ta. Trước là tích[1] một ham sự lỗi, sự dữ. Hai là tối tăm chẳng biết đàng cho sống lâu vô cùng. Ba là đáng chết, chẳng lọ là xác có cùng, mà lại phải chết vô cùng, cho nên phải làm tôi quỷ vô cùng trong địa ngục. Ba chứng đau khốn này, Đức Chúa Iesu, thật là Đức Chúa trời, cũng thật là người, cũng là thầy thuốc bởi trời mà xuống, có ba mặt thuốc ra tra cho. Vì vậy từ sinh đẻ đến tám ngày, thì chịu tên rất thánh Iesu, mà khi ấy cũng có đổ máu ra, mà chịu tên và chức cứu thế chuộc tội cho chúng tôi.
Chúa Iesu tại Nazareth
Cái tích một ham sự dữ, mà giục ta làm sự lỗi, thì Đức Chúa Iesu dùng nhân đức mình làm gương cho ta, mà chữa tội ta vậy, là ba mươi ba năm sống ở thế này, ăn ở cùng người ta, thì cho ta xem sự lạ trong việc khiêm nhường và trong việc chịu luỵ: chẳng lọ là chịu luỵ Đức Chúa trời, là Đức Cha mình, có phó lọn mình theo rất thánh ý Đức Cha, khi rất thánh Đức Mẹ đem đến Đức Chúa Iesu mà khi đến đền thánh, mà lại có chịu luỵ rất thánh Ioseph, là bạn Đức Mẹ vậy, mà Đức Chúa Iesu cũng chịu luỵ người cho đến ba mươi tuổi. Vậy thì có chọn là ba mươi năm chịu phép hai người, dẫu mình hay biết vô cùng Đức Chúa trời, song le có định chịu lụy người ta, mà vậy làm gương tốt lành, đang bấy lâu năm, cho ta bắt chước và chịu luỵ và khiêm nhường làm vậy.
Song le có một lần khi Đức Chúa Iesu, là Chúa chúng tôi, hãy còn mười hai tuổi, theo ý riêng Đức Cha vô cùng, khi Đức Mẹ chẳng hay, thì ở lại trong đền thánh, vậy thì mở đàng cho người ta hay sự trông đã lâu: có Đức Chúa trời ra đời chuộc tội, đã gần. Vì chưng dẫu[2] khi Đức Chúa Iesu mới đẻ, được bốn mươi ngày, mà Đức Mẹ, theo phép Đức Chúa trời khiến trong nước Iudaea, đẻ đoạn bốn mươi ngày thì đem con trai đến nhà Đức Chúa trời; mà khi ấy ông già tên là ông Simeon, là người thánh, đã chịu lời Đức Chúa Spiritu Sancto, chưa có sinh thì mà thấy được Christum Domini, là Đức Chúa trời ra đời chuộc tội; mà ông giá thì nhìn và xưng trước mặt thiên hạ, khi trong tay bồng Đức Chúa Iesu hãy còn trẻ, mà cám ơn Đức Chúa trời rằng: “Tôi lạy ơn Đức Chúa trời, bây giờ đã tha tôi đi bằng an, như lời Đức Chúa trời đã phán cùng tôi! Vì chưng con mắt tôi đã thấy Đức Chúa trời cứu thế, đã dọn vậy trước mặt mọi nước, làm sáng soi kẻ vô đạo, và làm dân Đức Chúa trời, là nước Israel, càng trọng nữa!” Ông thánh Simeon thì nói vậy, mà lại cũng nói ra nhiều sự ngày sau Đức Chúa trời Con trẻ được vậy[3].
Song le Đức Chúa trời đã cất mình đến giữa các quân tử nước Iudaea, mà tỏ ra đã đến ngày Đức Chúa trời chuộc tội, đã trông thấy bấy lâu, mà các quán Iudaeo ấy, thấy lời khôn ngoan sâu nhiệm làm vậy, dù kẻ cả biết sáng láng[4] trong nước ấy, thì hãi hết, mà ngày sau đến khi tỏ ra, có muốn thì dễ biết, mà tìm được. Vậy thì rất thánh Đức Mẹ tìm Đức Con ba ngày, đoạn thì mới thấy ở trong đền thánh, giữa các quân tử. Khi ấy Đức Mẹ dấu Đức Con mà than thở rằng: “Lạy Đức Con, sao làm thể ấy cùng Mẹ?” Đức Chúa Iesu thì thưa rằng: “Lạy Đức Mẹ, mà sao Đức Mẹ có tìm Con làm vậy? Sao chẳng hay hễ là việc về Đức Chúa Cha, Con thì phải chịu việc ấy?” Vậy thì Đức Chúa Iesu làm gương cho ta xem, mà bắt chước theo ý Đức Chúa Cha trên trời, dẫu mà vì sự ấy phải khỏi cha mẹ xác.
Song le Đức Chúa Iesu đoạn việc ấy, thì có chịu luỵ và rất thánh Đức Mẹ đồng thân và ông thánh Ioseph, là rất thánh chồng Người, cho đến ba mươi tuổi, mà vì sự làm vậy có kẻ thì ngờ Đức Chúa Iesu cũng làm thợ mộc với ông thánh Ioseph. Lại trong cửa trong nhà, cũng làm việc như tôi tá vậy vì chưng Đức Chúa Iesu ra đời chẳng phải cho kẻ khac làm việc cho mình, song chọn mình làm việc cho kẻ khác. Mà có lấy việc gì mà làm hèn, chẳng đáng ngôi mình, là ngôi Đức Chúa trời? Có chê những tội là hèn mà chớ. Vì vậy Đức Chua Iesu chẳng có khi nào làm sự lỗi, cũng bởi miệng thánh ấy chẳng thấy ra sự gian, lại cũng chẳng ra được đâu.
Ta cũng nên bắt chước Đức Chúa Iesu, chớ chê chớ tránh việc khiêm nhường; mà lại ta làm hết sức, lấy Đức Chúa Iesu làm gương, vậy cũng khỏi ở dưng phong lưu, là cội rễ mọi tội lỗi. Ta cũng tránh mọi tội vạ, các sự dối, là sự rất hèn mà chẳng đáng người biết lẽ, khi đã có trong linh hồn mình là ảnh thiêng Đức Chúa trời. Vậy thì ta theo chân Đức Chúa Iesu đã ra đời vì sự ấy, mà lấy xác thịt ta thấy vậy, như bắt ta theo sau vì cái dây là lòng nhân lành, yêu dấu ta lắm, mà làm vậy đánh dứt cái dây buộc ta: lòng muốn những sự dữ, thủa đẻ ra, bởi ta từ ấy đã có tội tổ tông ta truyền cho.
Chúa Iesu giảng đạo “gratia”
Lại Đức Chúa Iesu, là thầy thuốc cả, khi chữa linh hồn ta tối tăm chẳng biết lẽ, đến ba mươi tuổi, làm phúc làm phận đoạn, thì mới dạy dỗ ta làm như vậy. Song le khi giảng lời Đức Chúa trời như giống bởi trời mà xuống, thì khuyên ăn năn tội, phán rằng: “Hãy lo tội, mà chừa cho kịp, vì quốc trên trời đã gần!” Lại ông thánh Ioong Baptista, khi đem đàng cho Đức Chúa Iesu, là Con Đức Chúa trời cứu thế, cho nước Iudaea được hay, khi đầu hết giảng đạo, cũng khuyên người ta ăn năn tội, mà rằng: “Hãy làm phúc cho đáng việc lo tội!” Mà Đức Chua Iesu trong các đầy tớ ở cùng, thì chọn mười hai người, gọi là Apostolo, mà ăn ở cùng liên, và dạy dỗ riêng, để thay mình ngày sau làm thầy cả và thiên hạ. Ay vậy mà Đức Chúa Iesu mình rao[5] đạo Evangelio, là Tin lành, mà chẳng phải cất đạo cũ, đã cho tổ nể đời xưa, lại làm cho càng tốt lành. Vì chưng Đức Chúa cả làm nên mọi sự, đã cho người ta đạo thánh, có ba lần. Một là khi cho lòng người ta tự nhiên có đạo lý, mà thoắt chốc chia ra sự ngay, sự vạy, biết sự lành, sự dữ. Nàylà đạo lý tự nhiên, và sáng mặt Đức Chúa trời, có ấn ở lòng ta; cho nên khi ta chẳng theo đàng ngay, chẳng khỏi được lỗi. Như thủa xưa Đức Chúa trời phán cùng thằng Cain rằng: “Mày có làm lành, chẳng chịu lành ru? Mà có làm sự dữ, tội mày thoắt chốc thì đến ở trước cửa mà chớ” Song le vì có tội, chẳng những là tội tổ nể truyền cho, lại có tội nhiều mình làm, cho nên sáng đạo lý đã ra mù mịt, mà người ta chia sự dối, sự thất, biết sự ngay, sự vạy, là họa. Vì vậy Đức Chúa trời có nghĩa cùng ông Moyses, mà truyền cho ông ấy đạo chép; lại khiến ông Moyses truyền cho nước Iudaea mà đạo này có mười sự răn, đến sau phải giảng. Ay là lần thứ hai, khi Đức Chúa trời có rao đạo. Song le vì dân nước Iudaea hèn, dẫu có đạo Đức Chúa trời, cũng chẳng có giữ, vì vậy Đức Chúa Iesu là Thầy cả[6], thật là Đức Chúa trời, là Chúa chúng tôi, đã ra đời, mà mình đến rao đạo gratia, là kết nghĩa cùng ngừơi ta, mà vậy khi làm Thầy và Chúa rất nhân, chẳng lọ là dạy ta đàng sống lâu vô cùng, mà lại có công thêm gratia, là giúp sức cho ta giữ được đạo: vì vậy thì gọi là gạo gratiae.
Chúa Iesu làm nhiều phép lạ
Lại Đức Chúa Iesu làm nhiều phép lạ, mà vậy khuyên dỗ người ta tin lời Đức Chúa trời, và làm cho đạo thánh mình dạy càng tỏ nữa: vì tối mắt thì cho sáng, kẻ nặng tai thì cho đã, và kẻ đã chết đã rồi cũng cho sống lại. Cũng có làm nhiều phép lạ, ba năm ấy, khi đang giảng đạo Đức Chúa trời, mà làm vậy thì tỏ ra Đức Chúa Iesu chẳng những là người thật, mà ở cùng người ta như người, ăn uống, và sống trong xác đã lấy, mà ở cùng chúng tôi: lại bởi phép ấy cũng tỏ ra Đức Chúa Iesu thật là Đức Chúa trời, vì đổi những đàng[7] quen trong thế gian này, mặc ý mình, như là Chúa thật mọi sự.
Phép lạ đầu hết ở Cana
Mà phép lạ Đức Chúa Iesu có định làm đầu hết, thì làm ở làng gọi là Cana, trong xứ Galilaea. Khi ở nơi ấy, có ai mời Đức Chúa Iesu, mà đã thấy đã hết nứơc trái nho, có quen cho người ta uống ở nước ấy, mà Đức Mẹ đồng thân nhân lành thì bảo Đức Con đã hết của ấy, dù mà Đức Chúa Iesu đã thưa như bỏ lời Đức Mẹ, mà rằng: “Ta có gì cùng Bà?”, song le Đức Mẹ có bảo đầy tớ nhà ấy: “Đức Chúa Iesu có khiến làm sao, thì làm thể ấy!”, bấy giờ Đức Chúa Iesu rất nhân, thì khiến lấy nước lã mà đầy cái chế. Đầy tớ nhà ấy có, thì lấy nước mà đầy sáu cái chế cũng lớn, cho đến miệng. Thôi đoạn Đức Chúa Iesu khiến múc, mà đem cho người ta uống. Thoắt chốc nước lã ấy, bởi phép Đức Chúa Iesu, thì ra nước trái nho rất ngon, là rượu nước ấy, cho nên kẻ ăn cưới đấy thì hãi, trước hết kẻ làm cai, thì chẳng hay của ngon làm vậy bởi đâu: mà đầy tớ nhà ấy, khi đã kín nước lã đã hay. Vậy đầy tớ Đức Chúa Iesu thấy phép lạ thể ấy, thì càng tin, và lấy lời Đức Chúa Iesu làm thật vậy.
Phép lạ bắt cá
Ay vậy mà khi Đức Chúa Iesu làm phép nhiều, kể chẳng xiết, và giảng tin lành sự quốc trên trời, cũng có những lời cho sống lâu vô cùng, thiên hạ thì muốn nghe lắm, cho nên Đức Chúa Iesu đi đâu, người ta thì theo rầm rầm mà nghe, và cho khỏi sự đau nặng khốn nạn. Có lần nào khi người ta nhiều ở trên bãi, Đức Chúa Iesu thì xuống thuyền Pedro, là đầy tớ cả mình, mà dạy dỗ người ta, đoạn thì khiến Pedro đem thuyền ra, mà đi lưới bắt cá. Pedro thì thưa rằng: “Tôi lạy Thầy, chúng tôi trót đêm chịu khó bỏ lưới, mà chẳng được đí gì! Song khi có lời Đức Thầy, thì tôi bỏ lưới lần này nữa” Mà một chốc thì đựơc cá nhiều lắm, cho nên rách lưới ra. Khi ấy thì bảo bạn ở thuyền khác đến cùng mà giúp; vậy thì cả hai thuyền đầy những cá ấy. Pedro thấy vậy thì rằng: “Tôi lạy Đức Chúa Iesu, hãy đi cho khỏi tôi, vì tôi là kẻ có tội!” Nói vậy, vì thấy bắt nhiều cá lắm vậy, thì hãi lắm. Song le Đức Chúa Iesu rất nhân, thì phán rằng: “Pedro, chớ sợ làm chi, từ nay về sau mày bắt được người ta”. Khi ấy có cất hai thuyền lên đất, mà theo Đức Chúa Iesu.
Chúa Iesu làm cho bánh ra nhiều
Cũng có khi khác, nhiều người ra bởi thành, mà theo Đức Chúa Iesu, rầm rầm, cho đến trên rừng, mà nghe giảng. Khi ấy đã hầu tối, mà người ta chẳng có gì ăn. Song Đức Chúa Iesu nhân lành phán rằng: “Tao thương người ta nhiều lắm, vì chẳng có gì ăn! Ví bằng Tao tha nó về không, thì ngã giữa đàng, mà về chẳng được”. Lại hỏi đầy tớ cả rằng: “Bay có mấy cái bánh ăn?” Đầy tớ cả thưa rằng: “Lạy Đức Chúa Iesu, đây một con trẻ còn có năm cái bánh và hai con cá; mà người ta nhiều lắm vậy, là bấy nhiêu hột!” Song le Đức Chúa Iesu phán khiến hết thảy ngồi trên cỏ, mà cám ơn Đức Cha hằng có vậy; đoạn thì chia ra và bánh và cá, mà trao cho đầy tớ mình; lại đầy tớ chia cho người ta, mà ăn hết thay thảy cho no. Thôi đoạn Đức Chúa Iesu khiến giữ tấm thừa, kẻo bỏ hư, mà đã góp lại mươi hai thúng đầy, kẻ đã ăn, những người đàn ông, là năm nghìn người, chẳng kể đàn bà cũng chẳng kể con trẻ. Phép lạ này dạy ta: ai tìm cho được vui vẻ trên trời, là nước Đức Chúa trời, và nhân đức, là đàng đến đấy, dùng đủ thế này chẳng có thiếu gì, mà lại thừa. Phép sau này lại dạy ta: thí của cho kẻ khó chẳng phải làm hết của, mà lại thêm của nữa. Vì chưng khi chưa có thí cho người ta ăn, có những năm cái bánh cùng hai con cá, hết, âu là chẳng đầy một thúng, song đến khi đã thí đoạn mà chia cho kẻ đói ăn, thì thừa mười hai thúng đầy.
Người đàn bà tật nguyền
Lại có khi Đức Chúa Iesu ở chật[8], bởi người ta theo lắm, mà có đàn bà đến bên sau cật[9] Đức Chúa Iesu, vì đã phải tật ra máu mình, mười hai năm, mà của mình cho những thầy thuốc chữa chùng hết, song chẳng đã cho. Bà ấy thì tin lắm, mà đến cầm chân áo[10] Đức Chúa Iesu, vì nói rằng: “Tay tôi đá đến được chân áo Đức Chúa Iesu, thì tôi đã, mà tức thì đã lành”. Khi ấy người ta dồn lắm, cho nên chen chật trên mình Đức Chúa Iesu, mà Đức Chúa Iesu hỏi rằng: “Tay ai đá đên Tao?” Vì đã thấy có phép bởi mình ra, có cứu bà ấy lòng tin mà đến[11]. Lại khi bà ấy nói ra tay mình đá đến Đức Chúa Iesu, mà dái, Đức Chúa Iesu nhân đức, thì thưa điều lành, phán rằng: “Ở con, hãy cậy vậy, bởi mày có lòng tin, mày đã lành!” Vậy dạy có lòng tin mà đến cùng Đức Chúa Iesu, thì chữa dã tật ta.
Con gái ông câu đang nhà thánh
Bấy giờ chốc ấy câu đang nhà thánh có con nên mười hai tuổi, mà chết ở nhà cha. Vậy Đức Chúa Iesu vào cầm tay con ấy, phán rằng: “Ở con, hãy dậy!” Thoắt chốc con ấy thì sống lại mà dậy, dễ bằng ngủ mà thức dậy. Vì chưng Đức Chúa Iesu là Chúa khiến sống chết mặc ý, mà kẻ đã chết, cho sống lại thì dễ được, bằng kể ngủ mà cho thức dậy.
Con trai bà góa
Cũng có con trai là một con[12] mẹ nó, khi đưa đón nó đi chôn, ở cửa thành Nain, Đức Chúa Iesu cho nó sống lại. Vì chưng khi ấy Đức Chúa Iesu thấy mẹ nó góa chồng, mà đưa đón con, có nhiều người với bởi thành ra, mà bà ấy khóc lóc, thì Đức Chúa Iesu thương, mà phán rằng: “Ở bà, chớ khóc làm chi!” Đoạn thì tay dá đến cái săng, mà phán rằng: “Ở con trai, Tao bảo mày, hãy dậy!” Chốc ấy con trai đã chết thì sống lại mà dậy ngồi, và nói ra. Thì Đức Chúa Iesu trao nó lại cho mẹ nó.
Chúa Iesu tỏ mình là Đức Chúa trời
Đức Chúa Iesu làm phép khác nữa vô hồi vô số, và cho tỏ ra lời mình giảng là thật, mà vậy chẳng lọ là khuyên người ta giữ đạo Đức Chúa trời, mà lại mở đàng nhân đức rất cao cho người ta, thiên hạ chưa từng hay, và nhất là cho người ta bày tỏ Đức Chúa Iesu thật là Đức Chúa trời vậy. Vì chưng làm vậy thì tỏ ra là Chúa trên hết mọi sự, và trên gió rỗng thì sửa gió, và trên biển thì làm cho lặng sóng, và trên ngừơi ta thì chữa đã, kể chẳng xiết, có khi thì tay đá đến mà thôi, có khi thì những lời khiến. Và tỏ phép mình ra trên mọi quỷ, khi bắt chúng nó hay là khiến ra khỏi xác kẻ phải quỷ ám. Mà Đức Chúa Iesu làm mọi phép ấy, chẳng phải như người thánh khác, khi có làm phép gì, trước thì phải cầu cùng ăn chay thì mới được. Song le Đức Chúa Iesu một khiến, như làm Chúa trên hết mọi sự sinh ra, thì làm phép vậy, mà chẳng phải cầu khẩn cho được, dẫu có khi thì Đức Chúa Iesu cũng cầu khẩn, làm gương cho ta xem mà bắt chước vậy.
Lại Đức Chúa Iesu chẳng lọ là mình làm phép ấy, mà lại cho đầy tớ có sức làm phép lại với, như thể vua chúa cả chẳng lọ là mình làm phép[13], mà lại thông phép ấy cho kẻ trị nước thay mình.
Người Scribae và Pharisaei ghen ghét Chúa Iesu
Lại Đức Chúa Iesu cho người ta hay tỏ tường thật là Đức Chúa trời, khi thấy lòng người ta lo thể nào, cũng tỏ bằng thấy mặt người vậy, và sự nào dữ còn giấu trong lòng, cũng nghỉ[14] trách bằng việc lỗi đã làm ra bề ngoài. Cho nên dù mà kẻ huỷ báng Đức Chúa Iesu làm nhiều chước mà buộc lại, hay là lời nói, hay là việc làm, song le Đức Chúa Iesu thì ra dễ lắm mà khỏi mọi chước ấy, dầu kẻ huỷ báng Đức Chúa Iesu và nhiều lắm và kẻ rất quỷ quái trong Iudaea, là kẻ hay chữ nghĩa, gọi là Scribae cùng Pharisaei. Vì chưng việc nó làm thì dữ, mà lời Đức Chúa Iesu giảng thì bằng[15], và dễ dạy thiên hạ, dù là kẻ mọn trong dân, cũng rất sáng mà sửa sự lỗi. Song le vì kẻ cả có gánh tội nhiều, thì ghét sáng Đức Chúa Iesu đem cho: và việc mình[16] làm những sự thánh, và lời giảng sáng rất mực, cho nên dân thì kính Đức Chúa Iesu, mà theo rầm rầm, bỏ Pharisaeo là thầy cũ ấy. Mà làm vậy Scribae và Pharisaei càng ghét Đức Chúa Iesu, cho nên bỏ vạ, mà vậy muốn làm cho Đức Chúa Iesu mất tiếng cùng người ta, nhất là bỏ vạ sự việc thờ.
Người đau nặng đến ngày thứ bảy
Vì chưng khi Đức Chúa Iesu, nhất là ngày thứ bảy, thì dạy dỗ dân nước ấy, mà nhiều lần người đau nặng thì đến ngày thứ bảy, cho được lành lại, Đức Chúa Iesu thương xót người ta, ngày thứ bảy có làm nhiều người đau cho ra lành. Như thể có đàn bà nào, bởi ma quỷ dữ làm cho cội[17] mình xuống, đã mười tám năm mà thương hại, cho nên coi lên chẳng được sốt. Đức Chúa Iesu thấy vậy thì thương, mà cho đã ngày thứ bảy. Cũng có đàn ông nào phải tay mình héo đi, mà Đức Chúa Iesu cho lành cũng là ngày thứ bảy. Khi ấy kẻ ghen ghét Đức Chúa Iesu thì nói hành, mà lại giận mắng kẻ đau nặng khốn nạn. Sao đến ngày thứ bảy cho được lành, như thể phạm ngày lễ lạy, mà rằng: “có sáu ngày thì nên làm việc, ngày ấy bay hãy đến cho được lành, mà ngày lễ, khi chẳng nên làm việc, thì chớ đến!” Song le Đức Chúa Iesu nhân lành thì bắt nó, mà tỏ ra phép nó thờ làm vậy là phép dối, phán rằng: “Ví bằng trâu bò bay phải ngã trong lỗ ngày thứ bảy, chẳng lấy ra, mà để vậy ru? Hay là chẳng mở dây[18] nó ra, mà đem nó uống nứơc ru? Mà vì sao nó giận giỗi khi Tao mở đàn bà này, cũng lo cho con ông Abraham, sự ma quỷ đã mười tám năm có buộc nó lại!” Mà khi Đức Chúa Iesu nói làm vậy, kẻ huỷ báng chẳng biết là thưa làm sao, mà càng chịu hình ghen ghét[19] vậy, song le dân mừng bội phần vì mọi sự Đức Chúa Iesu làm, cho cả sáng vậy.
Người liệt chân tay
Lại có trong thành Ieurusalem ao thiêng, mà quan ao ấy có năm cái chái nhà, những kẻ đau nặng tối mắt, què chân, què tay, yếu liệt thể nào nằm đấy, mà đợi nứơc ao ấy có động: vì có thiên thần Đức Chúa trời sai bởi trời mà xuống, làm cho nước ao ấy động, mà nước ấy động đoạn, ai xuống trong ao ấy trước, có phải đau khốn thể nào, bỗng chốc thì được lành. Có ngày nào Đức Chúa Iesu thương, vào viếng kẻ đau ở nơi ấy, mà coi thấy có người nào lết[20] hết chân tay, đã ba mươi tám năm, có phải liệt làm vậy. Mà Đức Chúa Iesu lòng rất nhân, có hỏi nó: “Mày muốn đã cho lành chăng?” Nó thì thưa rằng: “Tôi lạy ông, tôi chẳng có ai giúp tôi cho đến khi nước động, tôi xuống cho chóng. Vì chưng khi tôi lết chân tay làm vậy, kẻ khác thì xuống trước, mà tôi bấy lâu năm chẳng được lành.” Thoắt chốc Đức Chúa Iesu nhân lành, mà thương xót nó, phán rằng: “Mày dậy, vác lấy giường này, mà về!” Chốc ấy người liệt có lời Đức Chúa Iesu, làm cho người ta sống lại, cho nó vững vàng, mà tức thì đã lành, dậy khoẻ mạnh, vác giường mình, bằng lời Đức Chúa Iesu phán, mà đi về nhà mình. Ngày ấy thì phải ngày thứ bảy, là ngày lễ, mà những đứa quỷ quái ấy huỷ báng Đức Chúa Iesu, thấy nó ngày lễ vác giường mình, thì mắng nó gia giết, sao chẳng giữ ngày lễ. Mà có muốn chữa mình, cho khỏi lời mắng gian ấy, thì rằng: có làm thể ấy vì có lời người nói một điều làm cho nó lành, đã khiến nó làm vậy. Mà bấy đứa ấy lại hỏi: mà người chẳng có giữ ngày lễ là ai? Song le khi ấy người đã lành chưa biết Đức Chúa Iesu, vì chưng Đức Chúa Iesu đã có ý tránh người ta đồn, vì chẳng có tìm cho người ta khen mình; vì vậy người đã lành ấy chẳng có tỏ ra khi ấy Đức Chúa Iesu cho kẻ huỷ báng. Song le đến sau, khi Đức Chúa Iesu gặp nó, mà bảo nó, phán rằng: “Chớ phạm tội nữa, kẻo phải sự gì càng khốn hơn nữa!” – phán vậy cho ta biết, sự phải liệt và phải tai vạ khác, có đến ta nhiều lần vì tội ta – khi ấy người được lành thì tỏ ra cùng thằng Iudaeo, Đức Chúa Iesu làm cho nó lành. Mà bảy thằng ấy, lẽ thì càng phải kính Đức Chúa Iesu vì có làm phép cả làm vậy, song le nó càng ghen ghét Đức Chúa Iesu, bởi ma quỷ giục lòng nó vậy.
Người tối mắt từ thủa mới sinh
Lại Đức Chúa Iesu ngày thứ bảy khiến làm phép cả khác nữa, mà kẻ ghen ghét có muốn, thì được hay tỏ tường Đức Chúa Iesu thật có phép Đức Chúa trời, nếu lòng ghen ghét chẳng làm cho nó càng tối tăm. Khi ấy có người nào tối mắt thủa đẻ ra, mà người ta đã quen biết. Đầy tớ cả thấy thì hỏi Đức Chúa Iesu rằng: “Lạy Đức Chúa Iesu, ai có tội, người này hay là cha mẹ ngừơi này, cho nên đẻ ra tối mắt làm vậy?” Mà Đức Chúa Iesu nhân lành phán rằng: chẳng phải tội nó, cũng chẳng phải bởi tội cha mẹ nó cho nên làm vậy, song cho phép Đức Chúa trời ra sáng bởi nó. Khi ấy Đức Chúa Iesu giổ ra trên đất làm lấm[21], mà lấy lấm xức con mắt người ấy đẻ ra tối mắt, sau khi phán đi nơi lội gọi là Siloe nghĩa là Sai viên, mà rửa con mắt đấy. Người tối mắt thì làm thể ấy cho chóng, có đi, có rửa, mà tức thì sáng con mắt ra. Kẻ đã biết trước là tối mặt, mà bấy giờ thấy sáng, thì hãi. Kẻ khác rằng: “Chẳng phải người đẻ ra tối mắt đâu, âu là người cùng giống mặt ấy mà chớ!”. Mà người trước là tối mắt thì rằng: “Tôi là kẻ tối mắt thủa đẻ chốc!” Vậy có đem người[22] đi cho kẻm làm thầy ở nước ấy, gọi là Pharisaei, mà Pharisaei hỏi: “Phải là tối mắt thủa đẻ chăng? Mà bây giờ sáng làm sao?” Ngừơi thì kể ngay mọi sự làm sao, khi Đức Chúa Iesu làm lấm mà xức con mắt cho, sau khi khiến rửa ở nơi lội Siloe, rằng: “Tôi đã đi, tôi đã rửa, mà tôi sáng ra vậy!” Những đứa ghen ghét ấy chẳng tin là ngừơi tối mắt thủa đẻ, cho đến gọi cha mẹ người, mà hỏi rằng: “Đứa này phải con bay, mà có tối mắt thủa đẻ ra chăng? Làm sao bây giờ cho nó sáng?” Cha mẹ thưa ngay[23], rằng: “Thật là con chúng tôi, mà thủa đẻ thì tối mắt”. Song le khi dái mất lòng các thầy ấy, thì rằng: “Bây giờ con mắt nó sáng ra thể nào, chúng tôi chẳng hay: phô ông thì nói, vì tuổi nó đã lớn, nó thưa sự làm cho nó thể nào…” Khi ấy lại gọi lại người đã tối mắt trước, mà nói cùng rằng: “Hãy làm cho Đức Chúa trời cả sáng, ta đã hay người ấy là kẻ có tội!” Nó nói dối vậy, bỏ vạ cho Đức Chúa Iesu mất tiếng. Song le người tối mắt thưa rằng: “Người có tội chăng, tôi chẳng hay, song một sự này tôi hay, trước thì tôi tối mắt, mà bây giờ tôi đã sáng” Vậy các thầy ấy lại hỏi rằng: “Có làm cho mày đí gì? Có mở con mắt mày làm sao?” Người thưa rằng: “Tôi đã nói ra cùng phô ông, mà muốn nghe lại làm chi? Có muốn làm đầy tớ ông ấy chăng?…” Bấy giờ Pharisaeo có rủa ngừơi ấy rằng: “Mày làm đầy tớ ông ấy, ta là đầy tớ ông Moyse! Ta đã hay: Đức Chúa trời có nói cùng ông Moyse; ông này bởi đâu mà có, ta chẳng hay”. Người ấy thưa rằng: “Sự này sự lạ, phô ông chẳng biết ông này bởi đâu, song le đã mở được con mắt tôi! Mà ta đã hay Đức Chúa trời vốn chẳng nghe kẻ có tội, song ai thờ Đức Chúa trời cho nên, và theo ý Đức Chúa trời, thì Đức Chúa trời nghe người ấy. Xưa nay chưa thấy có ai mở con mắt kẻ đã đẻ tối mắt, mà người ấy chẳng phải bởi Đức Chúa trời, làm đí gì chẳng được!…” Các thầy thì thưa điều kiêu ngạo, mà xỉ vả ngừơi rằng: “Trót mày đẻ ra trong tội, mà mày dạy ta ru?” Bấy giờ xua người ra ngoài, vì chưng lẽ rất tỏ người nói, nó khỏi chẳng được, vì cho nó xem tỏ tường bởi có phép lạ lớn làm vậy, nó thì phải luận lẽ thật, Đức Chúa Iesu có phép ấy bởi Đức Chúa trời. Mà sự ấy vì nó tối tăm, ghen ghét Đức Chúa Iesu, nó chẳng khứng xưng ra. Khi ấy Đức Chúa Iesu rất nhân, đã nghe thấy đã xua người ra, đến khi gặp người ấy rằng: “Tôi lạy ông, hãy giảng Con Đức Chúa trời là ai, cho tôi được tin!” Đức Chúa Iesu phán rằng: “Mày đã thấy, mà ai nói cùng mày, ấy là Con Đức Chúa trời”. Bấy giờ người ấy rằng: “Tôi lạy Chúa, tôi tin!”, cũng có cúi đầu xuống đất mà lạy. Đức Chúa Iesu phán rằng: “Tao đã ra đời đến phán xét thế này, cho kẻ tối mắt được sáng thấy, mà kẻ sáng thấy ra tối mắt vậy!” Vì chưng kẻ khiêm nhường xưng mình là dại dột, mà theo ý Đức Chúa trời, thì Đức Chúa trời cho sáng và giúp cho, mà vậy theo đàng lời răn, thì được sáng và hằng sống vậy. Mà kẻ kiêu ngạo, cậy mình khôn ngoan, lại chẳng chịu phép Đức Chúa trời, thì phạm tội nhiều, cho nên tối tăm, mà đến sau thì sa xuống lỗ[24] chết vô cùng. Như thể Phariseao dữ và kiêu ngạo, mà chẳng chịu sáng Đức Chúa Iesu đã tỏ ra nhiều phép cả làm vậy, thì ra tối tăm, cho nên đến sau có ngã nơi khốn nạn vô cùng.
Chúa Iesu biến hình
Ay vậy mà khi ấy Pharisaei và Scribae, là các thầy nước Iudaea, có tìm thể nào mà giết cho được Đức Chúa Iesu, khi chưa đến ngày Đức Chúa Iesu đã định chịu chết cho chúng tôi được lành hết, có làm phép lạ chừng ấy, cho nên người ta hay thật là Đức Chúa trời, song le chẳng có phải trở chịu tội[25], Đức Chúa Iesu có ước lắm. Vậy thì Đức Chúa Iesu để xứ Iudaea mà đến xứ Galilaea, cho no ngày tháng mình, mà một ngày một giảng đạo thánh, càng tỏ tường, vào làng nọ thành kia và làm phép nhiều, kể chẳng xiết.
Khi ấy cũng toan cho đầy tớ cả xem thấy phần vui vẻ, mà có lên trên núi nào, gọi là Thabor. Song le có chọn ba đầy tớ cả mấy, là kẻ Đức Chúa Iesu yêu hơn, mà cho ở cùng. Chốc ấy Đức Chúa Iesu, trứơc mặt ba đầy tớ ấy, thì ra bình khác, vì chưng mặt sáng ra như mặt trời, mà áo thì ra trắng rất mực, cũng thấy ông Moyses và ông Elias nói khó cùng Đức Chúa Iesu, sự trọng Đức Chúa Iesu toan chịu ngày sau ở thành Ierusalem. Khi ấy trong đầy tớ cả ông thánh Pedro thấy Đức Chúa Iesu có sáng làm vậy, thì mừng rỡ, rằng: “Chúng tôi ở đây thì tốt vui!” Thoắt chốc nghe thấy tiếng Đức Chúa trời bởi cái mây ra, phán rằng: “Này là con Tao mến, mà lòng Tao lấy làm yêu, hay nghe lấy lời Con Tao!” Đầy tớ cả nghe thấy tiếng ấy thì sợ, mà ngã sấp mặt xuống. Đến khi Đức Chúa Iesu bảo ba đầy tờ cả dậy, chẳng thấy ai, thấy còn một Đức Chúa Iesu, phán: “Sự đã thấy, chớ nói cùng ai, cho đến Tao bởi chết mà sống lại!” Vì chưng Đức Chúa Iesu ước chịu tội cho chúng tôi làn, mà chẳng cho nói sự ấy ra, kẻo trở việc mình chịu tội. Mà lại ông thánh Pedro, là đầy tớ cả Đức Chúa Iesu yêu lắm, mà khi can gián sự chịu tội chịu chết, Đức Chúa Iesu thì qưở lắm.
Ông Lazaro sống lại
Vậy thì đã gần ngày Đức Chúa Iesu đã định chịu chết, cho chúng tôi được lành, có lấy lẽ này mà trở về xứ Iudaea. Có ông Lazaro là kẻ cả, và có nghĩa cùng Đức Chúa Iesu, phải qua đời khi vắng mặt Đức Chúa Iesu; mà khi đã chôn ông ấy, đã bốn ngày, thì Đức Chúa Iesu khiến cho sống lại, cho kẻ huỷ báng chẳng có chữa mình được làm sao, khi coi thấy hay là nghe phép trọng làm vậy, mà chẳng tin Đức Chúa Iesu. Khi Đức Chúa Iesu mới đến, bà Magdalena cùng bà Martha, là chị em ông Lazarô, thì khóc lóc, mà rằng: “Chúng tôi lạy Đức Chúa Iesu, ví bằng có Đức Chúa Iesu ở đây, anh chúng tôi chẳng có phải chết!” Khi ấy Đức Chúa Iesu cùng khóc với, mà đi nơi có chôn ông ấy. Đến khi mở ra, thấy hôi hám lắm. Có chị em ông ấy, và nhiều Iudaeo có đến an ủi phô bà ấy. Cũng có kẻ nói rằng: “Người có mở con mắt kẻ đẻ ra tối mắt, chẳng làm được cho ông Lazarô chẳng chết ru?” Khi ấy Đức Chúa Iesu có ngửa lên con mắt trên trời, mà rằng: “Con lạy Đức Cha, Con cám ơn Đức Cha, vì Đức Cha đã nghe Con, mà Con đã hay Đức Cha có nghe Con liên, song Con nói vậy, vì người ta có đứng quanh quẻ đây, cho nó tin Đức Cha đã sai Con!” Nói vậy đoạn, Đức Chúa Iesu thì kêu cả tiếng phán rằng: “Lazaro! Ra khỏi đây!” Bấy giờ tức thì ông Lazarô, đã chết ngày trước, ra khỏi mả sống lại, hãy còn dây buộc chân tay, cũng có khăn buộc mặt ông ấy. Mà Đức Chúa Iesu phán rằng: “Hãy mở dây cho ông ấy, mà cho đi mặc lòng!” Khi ấy có nhiều người Iudeo đến an ủi hai chị em Magdalena và Martha, mà thấy phép Đức Chúa Iesu làm, thì tin kính Đức Chúa Iesu.
Người Iudaeo lo toan giết Chúa Iesu
Đến khi Đức Chúa Iesu đã làm phép cả cho ông Lazarô đã chết bốn ngày, mà sống lại đoạn, kẻ huỷ báng chẳng lọ là chẳng trở về cùng Đức Chúa Iesu, mà lại khi mắng tiếng phép cả ấy, là dấu Đức Chúa trời tỏ tường lắm, thì các thầy cùng Pharisaeo họp cùng nhau, mà rằng: “Ta toan sự người này sao làm nhiều phép lạ thể ấy? Nếu ta để làm vậy, cả và thiên hạ thì tin lấy; vậy người nứơc Rome thì đến mà cất lấy nơi và dân ta!” Mà có một, gọi là Caiphas, năm ấy có làm thầy cả[26], nói ra làm vậy, rằng: “Bay chẳng biết đí gì, mà chẳng lo: vì chưng một ngừơi chết thay vì dân, cho kẻo các dân hư, thì nên!” Mà điều ấy chẳng có nói ra bởi mình song vì làm thầy cả năm ấy, có chịu sấm truyền mà nói vậy: vì Đức Chúa Iesu có dọn chịu chết vì dân, mà chẳng những vì dân, lại cho các con Đức Chúa trời đã tan tái[27], họp lại làm một. Vậy từ ngày ấy Iudaeo thì lo toan giết Đức Chúa Iesu. Mà Đức Chúa Iesu đợi ngày mình được giặc thiêng[28], chẳng còn có đi lại trước mặt thằng Iudaeo, song đi ẩn mình ở nơi gần rừng, có thành tên là Ephrem, mà ở đấy cùng đầy tớ mình một chút, cho đến ngày lễ cả, gọi là Pasca, đã định mình chịu tội ngày ấy. Mà lại kẻ huỷ báng Đức Chúa Iesu, khi thấy nhiều người trong nứơc Iudaea có tin lời Đức Chúa Iesu, vì thấy ông Lazarô, bởi Đức Chúa Iesu làm phép lạ cho ông ấy sống lại, thì lo giết ông Lazarô nữa, vì đã tối tăm và dữ tợn chừng ấy, như thể có cất lấy được phép Đức Chúa Iesu, nếu nó giết ông Lazarô, mà cho[29] lại sống lại chẳng được ru.
Song le ta bây giờ ghét lòng dữ thằng Iudaeo, ta lạy Đức Chúa Iesu, mà chịu lấy lời Đức Chúa Iesu hết lòng, cho ta được sáng bây giờ, mà đến sau được chịu hằng sống vậy.
------
[1] tích: khuynh hướng
[2] chữ dẫu liên hệ với song le
[3] nghĩa là: ngày sau xảy đến Con trẻ
[4] sáng láng: sáng dạ
[5] mình: tự mình
[6] thầy cả: thầy dạy
[7] đàng: luật
[8] ở chật: bị chen
[9] sau cật (!): sau lưng
[10] chân áo: gấu áo
[11] nghĩa là: bà ấy do lòng tin mà đến
[12] một con thay vào con một
[13] làm phép: có quyền phép
[14] nghỉ: dễ
[15] bằng: bằng thẳng, vô tư, áp dụng cho mọi người
[16] mình thay vào Người
[17] cội xuống: còng mình xuống (?)
[18] mở: cởi
[19] hình phạt: chịu sự ghen ghét rầy rò trong lòng
[20] lết (?), tác giả viết blẹt, blẹt chân: captus pedibus, blẹt tay: captus manibus
[21] lấm: bùn
[22] người thay vào nó
[23] ngay: ngay thật
[24] lỗ thay vào vực
[25] ngăn trở việc chịu tội
[26] thầy cả: trưởng tế, quan đạo
[27] tan tái: tan tác
[28] nghĩa là: thắng được giặc thiêng liêng
[29] nghĩa là: mà Ngài cho