Jeffrey Kirby, STD
Mùa Chay là thời gian để chúng ta đào sâu sự hiểu biết và kinh nghiệm về Thiên Chúa chịu khổ nạn, chịu đóng đinh và phục sinh, Đấng yêu thương chúng ta và khao khát được kết hợp với chúng ta.
Sau khoảng thời gian kéo dài của Mùa Thường Niên trong năm phụng vụ này, các Kitô hữu sắp bước vào Mùa Chay sám hối.
Thánh Luca kể cho chúng ta biết rằng sau khi chịu phép rửa, Chúa Giêsu “được đầy Thánh Thần... và được Thánh Thần dẫn vào hoang địa trong bốn mươi ngày, chịu ma quỷ cám dỗ” (Lc 4,1-2). Sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo giải thích thời gian Chúa ở trong hoang địa như sau:
“Các sách Tin Mừng có nói đến một thời gian Chúa Giêsu sống cô tịch trong hoang địa, ngay sau khi Người nhận phép rửa của ông Gioan. “Thần Khí liền đẩy Người vào hoang địa” (Mc 1,12) và Chúa Giêsu ở lại đó bốn mươi ngày không ăn; Người sống giữa các dã thú và các Thiên thần hầu hạ Người” (số 538).
Theo truyền thống cổ xưa, Mùa Chay được cử hành trong 40 ngày để tưởng niệm 40 ngày Chúa Giêsu ở trong hoang địa. Sách Giáo lý giải thích: “Qua bốn mươi ngày Mùa Chay, Hội Thánh kết hợp với mầu nhiệm Chúa Giêsu trong hoang địa” (số 540).
Nhưng Tại sao Chúa Giêsu lại được dẫn vào hoang địa? Tại sao không phải là Giêrusalem để Ngài lập tức bắt đầu rao giảng? Tại sao không phải là núi Carmel với những suối nước mát lành? Trong muôn vàn vị trí có thể được chọn, tại sao lại là hoang địa? Và tại sao Hội thánh lại lấy thời gian Chúa ở trong hoang địa làm nền tảng cho Mùa Chay?
Chúa Giêsu được dẫn vào hoang địa để sửa lại hai khoảnh khắc nổi loạn quan trọng trong lịch sử cứu độ.
Bằng việc hòa giải sự nổi loạn, Chúa Giêsu bày tỏ tình yêu và sự vâng phục của Ngài đối với Chúa Cha. Ngài mặc khải cho chúng ta mục đích sứ mạng cứu độ của Ngài.
Hoang địa mặc khải Chúa Giêsu như là Ađam mới. Sách Giáo lý giải thích: “Vào cuối thời gian này, Satan cám dỗ Người ba lần nhằm đặt vấn đề về thái độ con thảo của Người đối với Thiên Chúa. Chúa Giêsu đã đẩy lui các cuộc tấn công này, chúng thu tóm cơn cám dỗ của ông Ađam trong vườn địa đàng và những cơn cám dỗ của dân Israel trong hoang địa, rồi ma quỷ bỏ Người mà đi, “chờ đợi thời cơ” (số 538).
Ađam thứ nhất đã chọn bản thân thay vì chọn Thiên Chúa. Ông đã từ chối đến gần Thiên Chúa như người Cha của mình. Ông đã sai lầm khi coi Thiên Chúa như một quyền lực cần phải lật đổ. Ađam sẵn sàng chấp nhận sự quyến rũ của ác thần và phạm tội chống lại Cha trên trời của mình.
Chúa Giêsu đã làm điều ngược lại. Bất chấp cơn đói và mệt mỏi, Ngài vẫn gắn bó với Chúa Cha và kiên định trong tình yêu và lòng trung thành với Ngài.
Sách Giáo lý kết luận: “Các tác giả Tin Mừng nêu rõ ý nghĩa cứu độ của biến cố bí nhiệm này. Chúa Giêsu là Ađam mới, Người vững lòng trung thành ở chỗ Ađam cũ đã đầu hàng cơn cám dỗ” (số 539).
Hoang địa cũng mặc khải Chúa Giêsu là Israel mới. Như dân Chúa xưa được dẫn qua hoang địa suốt 40 năm, họ đã than vãn và phàn nàn chống lại Thiên Chúa. Họ không có lòng tin tưởng hiếu thảo hay lòng biết ơn đối với Cha trên trời của họ.
Sách Giáo lý giải thích: “Chúa Giêsu hoàn thành trọn vẹn ơn gọi của Israel. Trái hẳn với những kẻ xưa kia đã thách thức Thiên Chúa suốt bốn mươi năm trong hoang địa, Chúa Giêsu được mặc khải như Người Tôi Trung của Thiên Chúa, hoàn toàn vâng phục thánh ý Thiên Chúa” (số 539).
Bằng việc giữ lòng trung tín với Thiên Chúa, “Chúa Giêsu toàn thắng ma quỷ: Người đã trói kẻ mạnh và thu lại tài sản nó đã cướp. Chiến thắng của Chúa Giêsu trước kẻ cám dỗ trong hoang địa báo trước chiến thắng của cuộc khổ nạn, là sự vâng phục tuyệt đối trong tình yêu con thảo của Người đối với Chúa Cha” (số 539).
Sự nổi loạn của nhân loại được chữa lành bởi lòng trung thành của Chúa Giêsu Kitô, Ađam mới và Israel mới, và lòng trung tín đó là tiền thân của mầu nhiệm Vượt Qua của Chúa, cuộc khổ nạn, cái chết và sự phục sinh của Ngài, khi Ngài hiến dâng chính mình làm của lễ và đem đến chúng ta chiến thắng cuối cùng.
Đây là lý do tại sao Hội thánh hướng về hoang địa như là khuôn mẫu của Mùa Chay. Như thời gian Chúa ở trong hoang địa hướng đến mầu nhiệm Vượt Qua thế nào, thì Mùa Chay chuẩn bị cho chúng ta cử hành mầu nhiệm Vượt Qua và tái hiện nó trong phụng vụ Tam Nhật Thánh.
Với tâm tình đó, chúng ta có thể thấy tại sao Mùa Chay hằng năm bắt đầu với việc cử hành Lễ Tro. Vào ngày Lễ Tro, các tín hữu được ghi dấu trên trán và được mời gọi chết đi cho chính mình và sống trọn vẹn hơn cho Chúa Giêsu Kitô, như Thánh Phaolô dạy chúng ta:
“Anh em không biết rằng: khi chúng ta được dìm vào nước thanh tẩy, để thuộc về Đức Kitô Giêsu, là chúng ta được dìm vào trong cái chết của Người sao? Vì được dìm vào trong cái chết của Người, chúng ta đã cùng được mai táng với Người. Bởi thế, cũng như Người đã được sống lại từ cõi chết nhờ quyền năng vinh hiển của Chúa Cha, thì chúng ta cũng được sống một đời sống mới” (Rm 6,3-4).
Mùa Chay quy hướng về mầu nhiệm Vượt Qua. Đó là hành trình mà mỗi người chúng ta cùng bước vào hoang địa với Chúa Giêsu và đào sâu cam kết của chúng ta đối với con đường Chúa đã đi. Như vậy, Mùa Chay là thời gian cầu nguyện, ăn chay và bố thí.
Mỗi tín hữu cần hiểu biết mầu nhiệm Vượt Qua và tại sao nó là điều thiết yếu đối với lối sống Kitô giáo. Đây là mục đích của Mùa Chay. Đó là lý do tại sao chúng ta cần Mùa Chay.
Trong phép rửa, chúng ta trở nên chi thể của chính thân mình Đức Kitô. Chúng ta trở nên những người thông phần vào cuộc khổ nạn, cái chết và sự phục sinh của Ngài. Mỗi ngày, chúng ta được kêu gọi trải qua một cuộc khổ nạn, do tội lỗi, bóng tối, sợ hãi hoặc lo lắng của chính chúng ta gây ra, và ôm lấy thập giá. Chính nhờ việc chết đi cho chính mình trên thập giá mà chúng ta bày tỏ sự kết hiệp của chúng ta với Thiên Chúa và lòng tín thác vào Ngài. Chính nhờ thập giá mà chúng ta đến để chia sẻ sự Phục Sinh.
Giữa nhịp sống của thế giới và với muôn vàn xao lãng của nó, chúng ta quá dễ dàng bỏ lỡ mầu nhiệm ấy. Chúng ta quá dễ dàng chấp nhận những gì thoải mái, dễ dãi hoặc thỏa mãn bản thân. Chúng ta cần sự giúp đỡ của Thiên Chúa để tái ổn định và định hướng lại cuộc sống của chúng ta theo con đường tình yêu hy sinh.
Mùa Chay là một ơn sủng được ban cho chúng ta. Nó đòi hỏi suy tư. Nó thúc đẩy chúng ta – qua nhiều việc hãm mình và thực hành khổ chế – chọn lại con đường của Chúa Giêsu.
Mùa Chay khiến chúng ta hoàn toàn dừng lại, xức tro trên trán, kiêng thịt, kêu gọi chúng ta cầu nguyện, dẫn chúng ta đến với người nghèo và đòi hỏi chúng ta thực hành khổ chế. Mùa Chay lôi kéo linh hồn chúng ta và dẫn chúng đến trọng tâm mới là Đức Kitô. Mùa Chay nói với chúng ta: “Mầu nhiệm Vượt Qua chính là ý nghĩa của trọn cuộc sống của mình. Hãy giữ mắt hướng vào mầu nhiệm này”.
Mùa chay sám hối không phải chỉ xoay quanh chúng ta. Nó không đơn giản chỉ tự giúp mình, tự cải thiện hoặc tự trị liệu cho chính mình. Những điều như vậy có thể giáp biên với kiêu ngạo hoặc vị kỷ. Mùa Chay xoay quanh việc đào sâu sự hiểu biết và kinh nghiệm của chúng ta về Thiên Chúa chịu khổ nạn, đóng đinh và sống lại, Đấng yêu thương chúng ta và khát khao được kết hợp với chúng ta.
Mùa Chay xoay quanh trải nghiệm của linh hồn mòn mỏi và khao khát về Chúa, đồng thời ý thức về ơn gọi trong bí tích Thánh Tẩy để tìm kiếm Ngài qua tình yêu tự hủy của Chúa Giêsu Kitô.
Chính vì lý do này mà Mùa Chay hướng chúng ta đến chuẩn bị cho việc cử hành sốt sắng Tuần Thánh, trong đó chúng ta cử hành chính phụng vụ mầu nhiệm Vượt Qua mà chúng ta đã sống trong đời sống hằng ngày.
Mùa Chay giúp chúng ta tham dự cách thiêng liêng vào các nghi thức phụng vụ của Tam Nhật Vượt Qua, và để khi chúng ta chứng kiến sự tái hiện phụng vụ cuộc khổ nạn, cái chết và sự phục sinh của Chúa, chúng ta có thể thốt lên rằng: “Vâng, tôi biết mầu nhiệm này. Tôi đã sống mầu nhiệm này — nó là một phần trong tôi”.
Vì vậy, một Mùa Chay thánh thiện chính là bước đệm cho một Tuần Thánh sốt sắng. Và một Tuần Thánh sốt sắng chính là con đường dẫn chúng ta đến sự kết hợp mật thiết với Thiên Chúa và tìm kiếm niềm vui phục sinh mỗi ngày trong cuộc đời.
G. Võ Tá Hoàng