Bị cám dỗ, nhưng cùng với Đức Kitô
Đnl 26,4-10; Rm 10, 8-13; Lc 4, 1-13
"Được đầy Thánh Thần, Đức Giêsu rời bỏ sông Giođan và được Thần Khí dẫn vào hoang địa, suốt bốn mươi ngày chịu ma quỷ cám dỗ" (Lc 4,1-2).
Mỗi năm, vào Chúa nhật thứ nhất Mùa Chay, Phụng vụ mời gọi chúng ta chiêm ngắm Đức Giêsu chịu cám dỗ trong hoang địa. Năm nay, theo Tin Mừng Luca (Lc 4,1-13), trình thuật này không chỉ là một câu chuyện quá khứ, mà còn là tấm gương cho hành trình đức tin hôm nay: chiến đấu để trung thành với Thiên Chúa giữa bao thử thách cuộc đời.
Cùng với bài Tin Mừng, hai bài đọc phụng vụ mở ra viễn tượng toàn thể lịch sử cứu độ. Bài đọc I (Đnl 26,4-10) là bản tuyên xưng đức tin của dân Israel, nhắc nhớ ơn giải thoát khỏi ách nô lệ Ai Cập và việc Thiên Chúa ban tặng Đất Hứa. Đó là hành động lịch sử của một Thiên Chúa yêu thương, dẫn đưa dân Người từ nô lệ đến tự do.
Tiếp đó, thánh Phaolô trong thư Rôma khẳng định cốt lõi đức tin Kitô giáo: "Nếu miệng bạn tuyên xưng Đức Giêsu là Chúa, và lòng bạn tin rằng Thiên Chúa đã làm cho Người sống lại từ cõi chết, bạn sẽ được cứu độ" (Rm 10,9). Đây là trung tâm của đời sống Kitô hữu: niềm tin vào Đức Kitô tử nạn và phục sinh. Nhờ Người, chúng ta bước vào cuộc chiến thiêng liêng với niềm hy vọng chắc chắn vào chiến thắng.
“Lịch sử cứu độ không chỉ là câu chuyện của ngày xưa, mà là câu chuyện của hiện tại mỗi người, nơi mà Thiên Chúa vẫn không ngừng kéo chúng ta ra khỏi Ai Cập của tội lỗi để tiến về Đất Hứa của ân sủng” (Augustinô, Sermo 220, PL 38).
Ba cám dỗ – Ba lối đi sai lạc của con người
Trình thuật về cám dỗ phác hoạ ba hướng lệch lạc mà con người mọi thời đại đều phải đối diện:
- Biến đá thành bánh: Đó là cơn cám dỗ dùng quyền năng để thoả mãn nhu cầu vật chất, để chiếm hữu và hưởng thụ. Nguy cơ ở đây không chỉ là đói khát cơm bánh, mà là khát khao vô độ về của cải, địa vị, và sự an toàn đời này. Chúa Giêsu đã trả lời cách mạnh mẽ: "Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn nhờ mọi lời do miệng Thiên Chúa phán ra" (Lc 4,4; x. Đnl 8,3).
“Thần tượng của cải dẫn ta đến chỗ nô lệ. Khi của cải chiếm lấy trái tim, nó đẩy Thiên Chúa ra bên lề. Chúng ta không thể làm tôi hai chủ” (ĐTC Phanxicô, Bài giảng tại Santa Marta, 19.09.2014)
- Thống trị các nước trần gian: "Tôi sẽ ban cho ông quyền hành trên hết các nước" (Lc 4,6). Đây là cám dỗ của quyền lực, của sự thống trị người khác, khi lòng người muốn biến tha nhân thành công cụ phục vụ cho lợi ích bản thân.
Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã cảnh báo trong thông điệp Centesimus Annus: “Mỗi quyền lực không được phục vụ con người đều biến thành bạo lực và dẫn tới sụp đổ" (CA, số 44)
- Thách thức Thiên Chúa: “Nếu ông là Con Thiên Chúa, hãy gieo mình xuống đi...” (Lc 4,9). Đó là thái độ khiêu khích, ép buộc Thiên Chúa phải hành động theo ý mình, đặt điều kiện để tin. Đây chính là căn nguyên của nhiều khủng hoảng đức tin: khi Thiên Chúa không hành động theo ý muốn ta, ta quay lưng lại với Người.
“Cám dỗ này nguy hiểm nhất, vì nó là việc thử thách Thiên Chúa, biến đức tin thành một công cụ để đòi hỏi phép lạ theo ý mình” (Thánh Tôma, Summa Theologiae, II-II, q.97, a.1)
Và Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã nhận định: "Ma quỷ thường ngụy trang cám dỗ dưới những điều tưởng như tốt lành... nhưng mục đích là để khiến chúng ta xa lìa Thiên Chúa" (Bài giảng lễ Tro, 17.02.2021).
Khi tình yêu vắng bóng
Trong mọi cám dỗ, điểm chung là sự vắng bóng của tình yêu đích thực. Cám dỗ chỉ bày vẽ những cách chiếm đoạt: chiếm đoạt của cải, chiếm đoạt quyền lực, và thậm chí muốn "chiếm đoạt" Thiên Chúa. Nhưng Thiên Chúa không thể bị thao túng; Ngài là Tình Yêu nhưng không, vô điều kiện.
Trong Tông huấn Christus Vivit, số 183, Đức Thánh cha Phanxicô đã nói: "Cám dỗ lớn nhất của thời đại chúng ta là thứ tình yêu giả tạo, thứ tình yêu không tự hiến, không hy sinh, không vươn tới tha nhân”. Bởi vậy, "Ở đâu không có tình yêu, hãy gieo tình yêu vào, và bạn sẽ gặt được tình yêu" (Gioan Thánh Giá).
Chúng ta không đơn độc, vì có Đức Kitô
Tin Mừng hôm nay không chỉ mô tả cám dỗ, mà còn hé mở niềm hy vọng: Đức Giêsu đã chiến thắng ma quỷ. Người đã đi vào nơi hoang địa của nhân loại để bước đi cùng ta trong từng thử thách.
Thánh Phaolô an ủi chúng ta: "Thiên Chúa là Đấng trung tín, Người sẽ không để anh em bị thử thách quá sức mình" (1 Cr 10,13). Và “trong mọi thử thách, điều quan trọng là nhớ rằng Đức Kitô không chỉ đi trước chúng ta, nhưng Ngài đang sống và chiến đấu trong chúng ta qua ân sủng Người” (Gioan Phaolô II, Redemptor Hominis, số 18).
Vì thế, mỗi thử thách không còn là thất bại, mà trở thành cơ hội thanh luyện, lớn lên, và trở nên giống Đức Kitô hơn.
Mùa Chay – Hành trình cùng Thần Khí
Cũng như Đức Giêsu, chúng ta được Thánh Thần dẫn vào Mùa Chay – thời gian 40 ngày trở về, thanh luyện và canh tân. Đây là thời điểm thuận tiện để nhận diện những cám dỗ đang rình rập: lòng tham lam, khát khao thống trị, sự nguội lạnh đức tin.
Hãy khởi đi từ lòng khao khát nên thánh, với quyết tâm đổi mới đời sống, như lời Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI kêu gọi: "Mùa Chay là hành trình từ bóng tối đến ánh sáng, từ sự dối trá đến chân lý, từ cái tôi khép kín đến tình yêu quảng đại" (Thông điệp Mùa Chay 2012).
Trong hành trình Mùa Chay này, mỗi người chúng ta được mời gọi nhìn sâu vào lòng mình, nhận diện những cám dỗ đang giằng co và những khuynh hướng lệch lạc vẫn còn ẩn náu. Chúng ta không đơn độc trên con đường chiến đấu thiêng liêng này. Như Đức Giêsu đã chiến thắng cám dỗ trong hoang địa, nhờ ân sủng và sự đồng hành của Người, chúng ta cũng có thể vượt qua những thử thách và lớn lên trong tình yêu và sự trung tín với Thiên Chúa. Mùa Chay là thời gian ân sủng để chúng ta canh tân đời sống, để tình yêu của Đức Kitô ngày càng trở nên trung tâm trong mọi quyết định và hành động của chúng ta.
Thánh Irênê từng khẳng định: “Vinh quang của Thiên Chúa là con người được sống” (Adversus Haereses, IV,20,7). Sự sống đó đạt được không phải bằng việc né tránh cám dỗ, nhưng bằng cách đối diện và vượt qua cùng với Đức Kitô, Đấng đã chiến thắng sự dữ. "Anh em hãy vững lòng, vì Đấng ở trong anh em mạnh hơn kẻ ở thế gian" (1 Ga 4,4).
Lạy Chúa Giêsu Kitô, Chúa đã trải qua những cám dỗ khắc nghiệt trong hoang địa, và bằng sức mạnh của Thánh Thần, Chúa đã chiến thắng. Xin Chúa thương xót chúng con, những người con yếu đuối và dễ sa ngã. Trong Mùa Chay thánh này, xin Chúa Thánh Thần dẫn dắt chúng con vào hoang địa của tâm hồn, giúp chúng con nhận diện những cám dỗ đang bủa vây. Xin ban ơn Chúa để chúng con không khuất phục trước sức quyến rũ của của cải vật chất, quyền lực thế gian hay thái độ thử thách lòng Chúa. Xin ban cho chúng con một trái tim khao khát Chúa hơn mọi sự, một ý chí mạnh mẽ để chọn lựa theo Lời Chúa, và một tình yêu chân thành để phục vụ Chúa và tha nhân. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con. Amen.
G. Võ Tá Hoàng